Türkiye’de Ar-Ge ve inovasyon ekosistemi her geçen yıl güçleniyor. Bu süreçte devletin sağladığı destekler, özellikle özel sektördeki girişimcilerin ve firmaların teknolojik gelişim süreçlerini hızlandırmak ve küresel rekabette daha güçlü bir konum elde etmelerini sağlamak açısından kritik bir rol oynamaktadır. TÜBİTAK ve KOSGEB gibi kurumlar, Ar-Ge projelerine sağladıkları finansal desteklerle, sektördeki yenilikçi çözümlerin ortaya çıkmasına katkıda bulunmaktadır. 2023 yılında bu iki kurumun sağladığı desteklerle ilgili kaydedilen gelişmeler ve değişimler, Türkiye’nin Ar-Ge ve inovasyon hedeflerine ulaşmasında önemli bir dönüm noktasını işaret etmektedir.
TÜBİTAK’ın Ar-Ge Destek Programlarına Başvurular Artıyor
TÜBİTAK, 2023 yılında özel sektöre yönelik olarak önemli bir artış yaşadı. 2022 yılında 2.247 olan başvuru sayısı, 2023 yılında %29,64 oranında bir artışla 2.913’e yükseldi. Bu artış, TÜBİTAK’ın özel sektör odaklı destek politikalarında yaptığı iyileştirmelerle doğrudan ilişkilidir. Bu iyileştirmeler arasında, özellikle projelerde yer alan bursiyerlerin burs tutarlarının artırılması ve ülkemizde yaşanan depremler sonrasında özel çağrıların ilan edilmesi gibi düzenlemeler dikkat çekmektedir.
TÜBİTAK Ar-Ge Destek Programlarının Performansı
2023 yılı itibarıyla TÜBİTAK’ın çeşitli Ar-Ge destek programlarındaki başvuru sayılarında gözle görülür değişiklikler yaşanmıştır. Örneğin, 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2022 yılında 606 proje desteklenmişken, 2023 yılında %23,76 oranında bir düşüş yaşanarak 462 proje desteklenmiştir. Bunun yanında, 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı için başvuru sayısı, 2022’de 402 iken, 2023 yılında %50,75 oranında bir artışla 606 projeye ulaşmıştır.
Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı ise %240 oranında bir artış göstererek 2023’te 17 projeye destek sağlamıştır. Ancak 1707 Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı’nda 2023’te %51,43’lük bir düşüş yaşanmıştır. Bu değişiklikler, destek politikalarındaki adaptasyonun, sektör taleplerinin ve ulusal önceliklerin bir sonucu olarak değerlendirilebilir.
TÜBİTAK Ar-Ge Desteklerinin Hibe Tutarları
2023 yılında TÜBİTAK’ın Ar-Ge destekleri için verdiği hibe tutarı önemli bir artış göstererek 2 Milyar TL’ye yükseldi. Bu, bir önceki yıla göre %58,73’lük bir artışı ifade etmektedir. Ancak, döviz kuru etkisi göz önüne alındığında, dolar bazında artış çok daha sınırlı kalmıştır. 2022’de 76 milyon dolar olan destek tutarı, 2023’te sadece 84 milyon dolara yükselmiş ve dolar bazındaki artış %10,79 olarak kalmıştır. Bu veriler, artan enflasyon ve döviz kuru dalgalanmalarının TÜBİTAK’ın sağladığı destekleri sınırladığına işaret etmektedir.
KOSGEB’in Ar-Ge ve İnovasyon Destek Politikaları
KOSGEB, 2023 yılında Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı ile sektörün gelişimine katkı sağlamaya devam etmiştir. KOSGEB’in 2022 ve 2023 yıllarına ait desteklenen firma sayıları incelendiğinde, 2023 yılında bir önceki yıla göre %4,02 oranında azalma yaşandığı görülmektedir. 2022’de 1.494 firma desteklenirken, bu sayı 2023’te 1.434 firmaya düşmüştür. Ancak, İleri Girişimci Destek Programı’ndan yararlanan orta yüksek ve yüksek teknolojideki işletmelerin sayısında %24,30’luk bir artış yaşanmıştır. Bu artış, KOSGEB’in stratejik hedeflerine göre kaynaklarını yeniden yapılandırma sürecinin bir sonucu olarak değerlendirilebilir.
KOSGEB’in Destek Oranlarında Değişim
KOSGEB’in Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı’na verdiği destek oranı, 2022 yılında %5,5 iken, 2023 yılında %81,82 oranında bir artışla %10’a yükselmiştir. Diğer yandan, İleri Girişimci Destek Programı için verilen destek oranı ise %7’den %2,1’e gerileyerek %70’lik bir düşüş göstermiştir. Bu düşüş, KOSGEB’in bütçesini daha verimli kullanma adına yaptığı düzenlemeleri ve ülke stratejik hedeflerine göre kaynakların daha dinamik bir şekilde tahsis edilmesini yansıtıyor.
KOSGEB’in Ar-Ge Desteklerinin Bütçesi
2023 yılında KOSGEB’in İleri Girişimci Destek Programı’na sağladığı destek, 2022 yılına göre %20,91 oranında azalarak 503,4 milyon TL’ye düşmüştür. Bu azalma, döviz kuru etkisiyle daha belirgin hale gelmiştir. 2022 yılında 38,45 milyon dolar olan destek tutarı, 2023’te 21,34 milyon dolara gerileyerek %44,5’lik bir azalış göstermiştir. Bununla birlikte, Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı’na verilen destek, 2022 yılındaki 136,57 milyon TL’den %69,24 oranında artarak 231,09 milyon TL’ye ulaşmıştır. Bu artış, dolar bazında ise yaklaşık 8,25 milyon dolardan 9,79 milyon dolara yükselerek %18,7’lik bir artışa tekabül etmektedir.
Türkiye’nin Ar-Ge ve İnovasyon Ekosisteminde Önemli Gelişmeler
TÜBİTAK ve KOSGEB, Türkiye’nin Ar-Ge ve inovasyon stratejilerine önemli katkılarda bulunmuş ve 2023 yılında destek verdikleri projelerdeki artış, bu kurumların ülkenin teknolojik gelişimi konusunda önemli bir rol oynadığını göstermektedir. 2023 yılı, devletin Ar-Ge yatırımlarına verdiği desteğin arttığı, özel sektördeki firmaların yenilikçi projelerine katkı sağlandığı bir yıl oldu. Bununla birlikte, döviz kuru dalgalanmaları ve enflasyon gibi makroekonomik faktörler, bu desteklerin etkilerini sınırlı tutmuştur. TÜBİTAK ve KOSGEB’in önümüzdeki yıllarda yapacakları düzenlemeler, Türkiye’nin teknoloji tabanlı büyüme hedeflerine ulaşmasında kilit bir faktör olmaya devam edecektir.
Türkiye 2024 Ar-Ge ve İnovasyon Raporu’nu indirmek için tıklayınız.
